ਕੇਸਰੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨਿਊਜ਼ ਨੈੱਟਵਰਕ: ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਏਐਸਆਈ ਦੇ ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਨੇ ਵਾਰਾਣਸੀ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜੱਜ ਨੂੰ ਸੀਲਬੰਦ ਰਿਪੋਰਟ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਸੂਤਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ 1500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਹੈ। ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ ਦੌਰਾਨ ਏਐਸਆਈ ਨੂੰ 250 ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੁੱਟੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ, ਬਰਤਨ, ਆਦਿ ਮਿਲੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡੀਐਮ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਲਾਕਰ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। 

 ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁਸਲਿਮ ਪੱਖ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਅਰਜ਼ੀ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਚ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਿ ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ ਨੂੰ ਸੀਲਬੰਦ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਬਿਨਾਂ ਹਲਫ਼ਨਾਮੇ ਤੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ।

 ਰਿਪੋਰਟ ਦੇਣ ਲਈ 5 ਮੈਂਬਰੀ ਟੀਮ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜੱਜ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਪਹੁੰਚੀ। ਏਐਸਆਈ ਨੇ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ 7 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਮੰਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜੱਜ ਨੇ ਏਐਸਆਈ ਨੂੰ ਰਿਪੋਰਟ ਸੌਂਪਣ ਲਈ 18 ਦਸੰਬਰ ਦੀ ਤਰੀਕ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਅੱਜ ਮੁਦਈ, ਬਚਾਅ ਪੱਖ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਕੀਲ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ। ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਸਰਵੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇਣ ਲਈ 5 ਵਾਰ ਐਕਸਟੈਂਸ਼ਨ ਲਈ ਸੀ। 

 ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਰਾਣਸੀ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜੱਜ ਡਾ: ਅਜੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ ਅਦਾਲਤ ਨੇ 21 ਜੁਲਾਈ 2023 ਨੂੰ ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਕੰਪਲੈਕਸ ਨੂੰ ਸੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਬਾਥਰੂਮ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਅਤੇ ਬੇਸਮੈਂਟਾਂ ਦਾ ਸਰਵੇਖਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

 ਸਰਵੇਖਣ 24 ਜੁਲਾਈ, ਫਿਰ 4 ਅਗਸਤ ਅਤੇ 16 ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ।ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ 24 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਸਰਵੇਖਣ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੁਸਲਿਮ ਪੱਖ ਯਾਨੀ ਅੰਜੁਮਨ ਇੰਤੇਜਾਮੀਆ ਮਸਜਿਦ ਕਮੇਟੀ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਪਹੁੰਚੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸੇ ਦਿਨ ਯਾਨੀ 24 ਤਰੀਕ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਸਰਵੇਖਣ ‘ਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।

 ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਸਰਵੇਖਣ ਨੂੰ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਤੋਂ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਮਿਲੀ। 4 ਅਗਸਤ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਏਐਸਆਈ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਸਰਵੇਖਣ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। 4 ਅਗਸਤ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਇਹ ਸਰਵੇਖਣ 16 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ। ਵਾਰਾਣਸੀ ਕੋਰਟ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸਰਵੇਖਣ ਲਈ 28 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਮੰਗ ‘ਤੇ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਸਰਵੇ ਦਾ ਸਮਾਂ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ।

 ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੀ ਜੀਪੀਆਰ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੀ

 ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੀ ਗਰਾਊਂਡ ਪੈਨੇਟਰੇਟਿੰਗ ਰਾਡਾਰ (ਜੀਪੀਆਰ) ਰਿਪੋਰਟ ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਕੈਂਪਸ ਵਿੱਚ ਸਰਵੇਖਣ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਏਐਸਆਈ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਤਿੰਨ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਕਰੀਬ 120 ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ, ਪਰ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਪੂਰੀ ਜੀਪੀਆਰ ਰਿਪੋਰਟ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ।

 ਇਸ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਰਿਪੋਰਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੀਪੀਆਰ ਪ੍ਰਿੰਟ ਨਾਲ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕਰੀਬ 500 ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਕੈਨਿੰਗ, ਵੀਡੀਓਗ੍ਰਾਫੀ, ਮਾਪ ਅਤੇ ਸੈਂਪਲਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਲਗਭਗ ਤਿਆਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਛੋਹਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

 ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਦੇ ਗੁੰਬਦ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਕੋਰੀਡੋਰ ਦੇ ਅੱਗੇ ਲੋਹੇ ਦੀ ਰਾਡ ਬੈਰੀਕੇਡਿੰਗ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁੰਬਦਾਂ ਦਾ ਸਰਵੇ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।

ਜੀ.ਪੀ.ਆਰ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵੀ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ

 GPR ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਲਈ ਡਾਇਲ ਟੈਸਟ ਇੰਡੀਕੇਟਰ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਡੂੰਘਾਈ ਮਾਈਕ੍ਰੋਮੀਟਰ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਪਿਆ ਗਿਆ। ਕੰਬੀਨੇਸ਼ਨ ਸੇਂਟ ਵਰਨੀਅਰ ਬੀਵਲ ਪ੍ਰੋਟੈਕਟਰ ਨਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਨਿਰਮਾਣ ਦੇ ਢਾਂਚੇ, ਕਲਾਤਮਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਆਦਿ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ। 3ਡੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਅਤੇ ਕੰਧਾਂ ਦੀ ਸਕੈਨਿੰਗ ਲਈ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਅਤੇ ਕੈਮਰੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਨਕਸ਼ੇ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮਾਪਦੰਡ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ।

 ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁਆਇੰਟਾਂ ’ਤੇ ਸਰਵੇ ਕੀਤਾ

 ਏਐਸਆਈ ਨੇ ਚਾਰ ਸੈਕਟਰ ਬਣਾ ਕੇ ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਗੁੰਬਦਾਂ ਅਤੇ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦਾ ਸਰਵੇਖਣ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ। ਏਐਸਆਈ ਨੇ ਵਿਆਸ ਬੇਸਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਮਾਪਿਆਪ ਕੀਤਾ। ਚਾਰਟ ਵਿਚ ਕੰਧਾਂ ‘ਤੇ ਮਿਲੀਆਂ ਕਲਾਤਮਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਬਿੰਦੂ ਨੋਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। 100 ਮੀਟਰ ਏਰੀਅਲ ਵਿਊ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਰਾਹੀਂ ਪੱਛਮੀ ਕੰਧਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨ, ਕੰਧਾਂ ‘ਤੇ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ, ਇੱਟਾਂ ਵਿਚ ਸੁਆਹ ਅਤੇ ਚੂਨਾ ਸਮੇਤ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।

 ਇਸ ਵਿੱਚ ਪੱਥਰ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਦੇ ਨਮੂਨੇ, ਕੰਧਾਂ ਦੀ ਪੁਰਾਤਨਤਾ, ਨੀਂਹ ਅਤੇ ਕੰਧਾਂ ਦੀਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ, ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਰੰਗ, ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪੁਰਾਤਨਤਾ ਅਤੇ ਅਨਾਜ ਦੇ ਦਾਣੇ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਏਐਸਆਈ ਨੇ ਨਮੂਨੇ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟੀ ਹੋਈ ਮੂਰਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਟੁਕੜਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅੰਦਰ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਡਿਜੀਟਲ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।