ਕੇਸਰੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨਿਊਜ਼ ਨੈੱਟਵਰਕ: ਬੁੱਧਵਾਰ (25 ਦਸੰਬਰ 2024) ਨੂੰ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਪਟਨਾ ਵਿੱਚ ਬਾਪੂ ਆਡੀਟੋਰੀਅਮ ਵਿੱਚ ਅਟਲ ਜਯੰਤੀ ਦੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਦੇਵੀ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਗਾਇਕਾ ਨੇ ‘ਈਸ਼ਵਰ ਅੱਲ੍ਹਾ ਤੇਰੋ ਨਾਮ’ ਗਾਇਆ ਤਾਂ ਹੰਗਾਮਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ‘ਚ ਖੁਦ ਮੌਜੂਦ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਅਸ਼ਵਨੀ ਚੌਬੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ‘ਜੈ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ’ ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਲਾਏ। ਆਖਰਕਾਰ ਗਾਇਕ ਨੂੰ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗਣੀ ਪਈ।

 ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਗਾਇਕਾ ਦੇ ਗੀਤ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇੰਨਾ ਵਿਵਾਦ ਇਸ ਲਈ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਗੀਤ ਦੇ ਬੋਲ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗਾਏ ਨਹੀਂ ਗਏ ਸਨ।

  ਇਸ ਗੀਤ ਦੀਆਂ ਮੂਲ ਸਤਰਾਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ-

 ਰਘੁਪਤਿ ਰਾਘਵ ਰਾਜਾਰਾਮ, ਪਤਿਤ ਪਾਵਨ ਸੀਤਾਰਾਮ।

 ਸੁੰਦਰ ਵਿਗ੍ਰਹ ਮੇਘਸ਼ਿਆਮ, ਗੰਗਾ ਤੁਲਸੀ ਸ਼ਾਲੀਗ੍ਰਾਮ। ਭਦ੍ਰਗਿਰੀਸ਼ਵਰ ਸੀਤਾਰਾਮ, ਭਗਤ ਜਨ-ਪ੍ਰਿਯਾ ਸੀਤਾਰਾਮ।

 ਜਾਨਕੀਰਮਣ ਸੀਤਾਰਾਮ, ਜੈ ਜੈ ਰਾਘਵ ਸੀਤਾਰਾਮ…

 ਉਪਰੋਕਤ ਸਤਰਾਂ ਸ਼੍ਰੀ ਹਰੀ ਦੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਵਤਾਰ ਪੁਰਸ਼ੋਤਮ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸ਼੍ਰੀ ਲਕਸ਼ਮਣਾਚਾਰੀਆ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਸ਼੍ਰੀ ਨਮਹ ਰਾਮਾਇਣਮ ਦੇ ਇੱਕ ਅੰਸ਼ ਹਨ। 

  ਜਦੋਂ ਭਜਨ ਦੀਆਂ ਪੰਕਤੀਆਂ ਨਿਰੋਲ ਸੀਤਾਰਾਮ ‘ਤੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਵਿਚ ‘ਈਸ਼ਵਰ ਅੱਲ੍ਹਾ’ ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿੱਥੋਂ ਆਏ?  

ਤਾਂ ਜਵਾਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਮਾਹੌਲ ਸਿਰਜਣ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਮ ਭਜਨ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। 

 ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਹੀ ਨਤੀਜਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ੁਬਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਸਹੀ ਲਾਈਨਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਵਿਗੜ ਚੁੱਕੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਹਨ।

  ਜਿਵੇਂ- ਰਘੁਪਤਿ ਰਾਘਵ ਰਾਜਾਰਾਮ, ਪਤਿਤ ਪਵਨ ਸੀਤਾਰਾਮ, ਭਜ ਪਿਆਰੇ ਤੂ ਸੀਤਾਰਾਮ, ਈਸ਼ਵਰ ਅੱਲ੍ਹਾ ਤੇਰੋ ਨਾਮ , ਸਭ ਕੋ ਸਨਮਤਿ ਦੇ ਭਗਵਾਨ।

 ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਧਾਰਮਿਕ ਭਜਨ ਦਾ ਇਹ ਘਟੀਆ ਸੰਸਕਰਣ ਹਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਿਆ। 

 ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਰਚਿਆ ਗੀਤ ਕਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਸਲੀਅਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਵੀ ਰਾਮ ਭਜਨ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਭਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕੀਤਾ। 

 ‘ਲਗੇ ਰਹੋ ਮੁੰਨਾਭਾਈ’ ਅਤੇ ‘ਕੁਛ ਕੁਛ ਹੋਤਾ ਹੈ’ ਵਰਗੀਆਂ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ‘ਚ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

 ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ 1982 ਵਿੱਚ ਐਫਰੋਬੀਟ ਬੈਂਡ ਦੀ ਓਸੀਬੀਸਾ-ਅਨਲੀਸ਼ਡ – ਲਾਈਵ ਐਲਬਮ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਟਰੈਕ ਵੀ ਸੀ। 

ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਮਰਥਨ ਦੇਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸਭਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਦੋਵਾਂ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਤਭੇਦ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣਾ ਅਤੇ ਫਿਰਕੂ ਸਦਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਸੀ। 

ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੁਸਲਿਮ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਨਾਲ ਸੁਲ੍ਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਿੰਦੂ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਦੀ ਸੀ।

 ਸਮਾਜਿਕ ਸਮਾਨਤਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮਹਾਪੁਰਸ਼ ਨੇ ਰੱਖੇ ਗਏ ਰਿਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਿਕ ਗੀਤ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਨ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹੁਨਰ ਦਿਖਾਇਆ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਪਵਿੱਤਰ ਕੁਰਾਨ ਦੀਆਂ ਆਇਤਾਂ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਮੂਰਤੀ-ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਪਾਪ ਕਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਮੂਰਤੀ-ਪੂਜਾ ਲਈ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।

 ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਮ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਿੰਦੂ ਭਜਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਦਿੱਤਾ।  

ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਵਿਚ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਲਮਾ ਦਾ ਜਾਪ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।  

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਦੇਣ ਲਈ ਕੋਈ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਜਾਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹਨ ਕਿ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਰਾਨ ਦੀਆਂ ਆਇਤਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਜਾਂ ਕਲਮਾ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਆਪਸੀ ਸਹਿ-ਹੋਂਦ ਅਤੇ ਫਿਰਕੂ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦੇ ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।

 ਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਦੋਗਲੇਪਣ ਕਾਰਨ ਹੀ ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਗਾਂਧੀ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸਭਾਵਾਂ ਦਾ ਧਰੁਵੀਕਰਨ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸਭਾਵਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕਲਮਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ ਗਏ।

 ਰਾਮ ਧੁਨ ਦੀ ਮਿਲਾਵਟ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਦਿਖਾਈ।  

ਅਟਲ ਜੈਅੰਤੀ ‘ਤੇ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਸਮਾਗਮ ‘ਚ ਭਜਨ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਇਸ ਧੁਨ ਨੂੰ ਗਾਇਕ ਵੱਲੋਂ ਦੁਹਰਾਉਣਾ ਵੀ ਉਨਾ ਹੀ ਅਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਲਈ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗ ਕੇ ਆਪਣੀ ਗਲਤੀ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਹੈ।