ਕੇਸਰੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨਿਊਜ਼ ਨੈੱਟਵਰਕ- ਅਜਮੇਰ ਵਿੱਚ ਖਵਾਜਾ ਮੋਇਨੂਦੀਨ ਚਿਸ਼ਤੀ ਦੀ ਦਰਗਾਹ ਨੂੰ ਸੰਕਟ ਮੋਚਨ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਰ ਹੋਣ ਦੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਦਾਅਵੇ ਬਾਰੇ ਅਜਮੇਰ ਦੀ ਸਿਵਲ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਦਾਇਰ ਪਟੀਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸੁਣਵਾਈ ਦੇ ਯੋਗ ਮੰਨਦਿਆਂ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਸੁਣਵਾਈ ਦੀ ਅਗਲੀ ਤਰੀਕ 20 ਦਸੰਬਰ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਹੈ।  ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾਇਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਿੰਦੂ ਸੈਨਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ 3 ਆਧਾਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।

 ਪਟੀਸ਼ਨਕਰਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਤੱਥ ਸਾਬਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਰਗਾਹ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਪਹਿਲਾਂ ਮੰਦਰ ਸੀ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਪਟੀਸ਼ਨ 2 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਜੱਜ ਹਰਬਿਲਾਸ ਸ਼ਾਰਦਾ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਤੱਥਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਥੇ ਇਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਜੋੜਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਦਰਗਾਹ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਬਣੇ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਪੂਜਾ-ਪਾਠ ਕਰਦਾ ਸੀ।  ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਤੱਥ ਹਨ, ਜੋ ਸਾਬਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਰਗਾਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਥੇ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਸੀ।

ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਮੰਤਰਾਲੇ, ਦਰਗਾਹ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ (ਏਐਸਆਈ) ਨੂੰ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ 20 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੱਖ ਸਮੇਤ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋਣਾ ਹੈ।

 ਅਜਮੇਰ ਦਰਗਾਹ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵਾਰਿਸ ਅਤੇ ਖਵਾਜਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜ ਨਸਰੂਦੀਨ ਚਿਸ਼ਤੀ ਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਸਬੰਧੀ ਆਪਣਾ ਪੱਖ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ- ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਏਕਤਾ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਹਨ।  ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਰਾਜਿਆਂ ਨੇ ਵੀ ਇੱਥੇ ਅਕੀਦਾਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਦਰਗਾਹ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਕਥਾਰਾ ਜੈਪੁਰ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੁਆਰਾ ਤੋਹਫੇ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 1950 ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਦਰਗਾਹ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਇਹ ਦਾਅਵਾ 2 ਸਾਲ ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ

 ਹਿੰਦੂ ਸੈਨਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਮੈਂ ਅਜਮੇਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸੁਣਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਆਸ-ਪਾਸ ਇਹ ਦਾਅਵੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਦਰਗਾਹ ਵਿੱਚ ਸੰਕਟ ਮੋਚਕ ਮਹਾਦੇਵ ਦਾ ਮੰਦਰ ਸੀ।  ਲੋਕ ਇਸ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ੱਕ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਦੇਖਦੇ ਸਨ।

 ਮੈਂ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਖੋਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ।  ਗੂਗਲ ‘ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਮੈਨੂੰ ਅਜਮੇਰ ਦੇ ਉੱਘੇ ਜੱਜ ਹਰਬਿਲਾਸ ਸ਼ਾਰਦਾ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਅਜਮੇਰ: ਹਿਸਟੋਰੀਕਲ ਐਂਡ ਡਿਸਕ੍ਰਿਪਟਿਵ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ।  ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਕਦੇ ਸੰਕਟ ਮੋਚਨ ਮਹਾਦੇਵ ਦਾ ਮੰਦਰ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ।

ਅਜਮੇਰ ਦੇ ਲੋਕ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਇੱਥੇ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੈ।

 ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ-ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਅਜਮੇਰ ਆਉਂਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਲੋਕ ਚੁੱਪ-ਚੁਪੀਤੇ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਇੱਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਦਰਗਾਹ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ।

 ਗੁਪਤਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ-ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਹਰਬਿਲਾਸ ਸ਼ਾਰਦਾ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹੀ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਸਾਫ਼ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਜੋੜਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਜੋੜਾ ਸਵੇਰੇ ਚੰਦਨ ਨਾਲ ਮਹਾਦੇਵ ਦਾ ਤਿਲਕ ਲਗਾ ਕੇ ਜਲਾਭਿਸ਼ੇਕ ਕਰਦਾ ਸੀ।

ਖਾਸ ਸਖ਼ਸ਼ੀਅਤ ਸਨ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਲੇਖਕ ਹਰਬਿਲਾਸ ਸ਼ਾਰਦਾ

ਹਰਬਿਲਾਸ ਸ਼ਾਰਦਾ ਕੋਈ ਆਮ ਵਿਅਕਤੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੋਧਪੁਰ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਸੀਨੀਅਰ ਜੱਜ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਜਮੇਰ ਮੇਰਵਾੜਾ (1892) ਦੇ ਨਿਆਂਇਕ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਇੱਥੇ ਅਜਮੇਰ ਵਿੱਚ ਹਰਬਿਲਾਸ ਸ਼ਾਰਦਾ ਮਾਰਗ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਕਿਤਾਬ 1911 ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਸੀ।  ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।

  ਹਰਬਿਲਾਸ ਸ਼ਾਰਦਾ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ

 -ਜਨਮ: 1 ਜਨਵਰੀ 1867 ਮੌਤ: 20 ਜਨਵਰੀ 1955

 -1892 ਵਿੱਚ, ਸ਼ਾਰਦਾ ਨੇ ਅਜਮੇਰ ਦੇ ਨਿਆਂਇਕ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸਬ-ਜੱਜ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।

 -1894 ਵਿੱਚ ਅਜਮੇਰ ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਦੇ ਮਿਉਂਸਪਲ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਬਣੇ।

 -1902 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਜਮੇਰ-ਮੇਰਵਾੜਾ ਵਿੱਚ ਸੈਸ਼ਨ ਜੱਜ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।

 – 1925 ਵਿੱਚ ਜੋਧਪੁਰ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਸੀਨੀਅਰ ਜੱਜ ਬਣੇ।

 -1925 ਵਿੱਚ ਹਰਬਿਲਾਸ ਸ਼ਾਰਦਾ ਨੇ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਿੱਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।

 -ਸ਼ਾਰਦਾ ਬਿੱਲ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਇਹ ਬਿੱਲ 1929 ਵਿੱਚ ਪਾਸ ਹੋਇਆ ਸੀ

 -1930 ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਹਿੰਦੂ ਸੈਨਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਗੁਪਤਾ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਦੇ ਤਿੰਨ ਆਧਾਰ

 ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਦਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਨੱਕਾਸ਼ੀ:  ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਵਰਗਾ ਹੈ।  ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਇਹ ਵੀ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕੋਈ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇਗਾ।

 ਉਪਰਲਾ ਢਾਂਚਾ: ਜੇਕਰ ਦਰਗਾਹ ਦੀ ਉਪਰਲੀ ਬਣਤਰ ਨੂੰ ਵੇਖੀਏ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।  ਗੁੰਬਦਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਢਾਹ ਕੇ ਦਰਗਾਹ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ।

 ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਝਰਨੇ: ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਝਰਨੇ ਜ਼ਰੂਰ ਹਨ।  ਇੱਥੇ (ਅਜਮੇਰ ਦਰਗਾਹ) ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ- ਇੱਥੇ ਬੇਸਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਦਰਗਾਹ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਦੇ ਉੱਪਰ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ।

ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਸੰਕਟ ਮੋਚਨ ਮਹਾਦੇਵ ਵਿਰਾਜਮਾਨ ਬਨਾਮ ਦਰਗਾਹ ਕਮੇਟੀ

 ਹਿੰਦੂ ਸੈਨਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਗੁਪਤਾ ਦੇ ਵਕੀਲ ਰਾਮਸਵਰੂਪ ਬਿਸ਼ਨੋਈ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਸਿਵਲ ਜੱਜ ਮਨਮੋਹਨ ਚੰਦੇਲ ਦੀ ਬੈਂਚ ਨੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਲਈ ਅਗਲੀ ਤਰੀਕ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਮਾਮਲਾ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਸੰਕਟ ਮੋਚਨ ਮਹਾਦੇਵ ਵਿਰਾਜਮਾਨ ਬਨਾਮ ਦਰਗਾਹ ਕਮੇਟੀ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ 750 ਪੰਨਿਆਂ ਦਾ ਸੂਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਇਸਨੂੰ 38 ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਵਲ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਦਾਇਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

  ਆਰਐਸਐਸ ਦਾ ਨਜ਼ਰੀਆ

ਇਸ ਸਾਲ 22 ਜੂਨ ਨੂੰ ਮੋਹਨ ਭਾਗਵਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਹਰ ਮਸਜਿਦ ‘ਚ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਨਾ ਕਰੋ।  ਚਿਸ਼ਤੀ ਨੇ ਪੂਜਾ ਸਥਾਨ ਐਕਟ 1991 ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ‘ਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਜਾਂ ਛੇੜਛਾੜ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇਗਾ।