ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ (ਕੇਸਰੀ ਨਿਊਜ਼ ਨੈੱਟਵਰਕ) : ਪਿਛਲੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ, 16 ਮਾਰਚ ਨੂੰ, ਮਨੀਪੁਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ (ਸੀ.ਐਮ.) ਐਨ. ਬੀਰੇਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ 6 ਹੋਰ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 12 ਹੋ ਗਈ। 21 ਮਾਰਚ ਨੂੰ, ਜਦੋਂ ਬੀਰੇਨ ਨੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਅਹੁਦੇ ਅਤੇ ਗੁਪਤਤਾ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਿਰਫ਼ 5 ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੇ ਹੀ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ।

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ 9 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ, ਗੋਆ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਮੋਦ ਸਾਵੰਤ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਕੈਬਨਿਟ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਸਦੀ ਗਿਣਤੀ 12 ਹੋ ਗਈ। 28 ਮਾਰਚ ਨੂੰ, ਸਾਵੰਤ ਨੇ 8 ਹੋਰ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ।

ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਹੇਮੰਤ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੋਆ ਅਤੇ ਮਨੀਪੁਰ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 40 ਅਤੇ 60 ਹੈ, ਦੀ ਧਾਰਾ 164 (1ਏ) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸਮੇਤ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 12 ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨ।

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸਨੇ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਆਰਟੀਕਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰੋਵੀਸੋ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਗਈ ਭਾਸ਼ਾ ਵੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸ਼ਕਤੀ 12 ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸਮੇਤ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 12 ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ।

25 ਮਾਰਚ ਨੂੰ, ਜਦੋਂ ਯੋਗੀ ਆਦਿਤਿਆਨਾਥ ਨੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ 52 ਹੋਰ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੇ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਦੀ ਸੰਖਿਆ 12 ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ, ਜੋ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਹੈ।

ਹਾਲਾਂਕਿ, 23 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਪੁਸ਼ਕਰ ਸਿੰਘ ਧਾਮੀ ਨੇ 8 ਹੋਰ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਗਿਣਤੀ 12 ਦੀ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਘੱਟ ਹੈ।

ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਕ ਮਹੀਨਾ ਪਹਿਲਾਂ 16 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ ਬੀ.ਐੱਲ. ਪੁਰੋਹਿਤ ਨੇ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸੇ ਦਿਨ ਰਾਜਪਾਲ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਹੁਦੇ ਅਤੇ ਗੁਪਤਤਾ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁਕਾਈ ਗਈ।

ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ 19 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਰਾਜਪਾਲ ਪੁਰੋਹਿਤ ਨੇ ਸੀ.ਐਮ ਮਾਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ‘ਤੇ ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ, ਡਾ: ਬਲਜੀਤ ਕੌਰ, ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ, ਡਾ: ਵਿਜੇ ਸਿੰਗਲਾ, ਲਾਲ ਚੰਦ, ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਮੀਤ ਹੇਅਰ, ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਧਾਲੀਵਾਲ, ਲਾਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ, ਡਾ. ਬ੍ਰਹਮ ਸ਼ੰਕਰ ਅਤੇ ਹਰਜੋਤ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ (ਕੁੱਲ 10) ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਹਨ। ਸਾਰੇ 10 ਨੂੰ ਉਸੇ ਦਿਨ ਰਾਜਪਾਲ ਦੁਆਰਾ ਅਹੁਦੇ ਅਤੇ ਗੁਪਤਤਾ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁਕਾਈ ਗਈ ਸੀ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, 21 ਮਾਰਚ ਨੂੰ, ਰਾਜਪਾਲ ਨੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮਾਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ‘ਤੇ ਮੁੜ ਤੋਂ ਮਾਨ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਨਵੇਂ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਕੁੱਲ 27 ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਹਨ, ਨੂੰ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵੰਡ ਨਿਯਮ, 2007 ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਏ ਅਨੁਸਾਰ ਸਬੰਧਤ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੀ ਵੰਡ ਕੀਤੀ।

ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੇਮੰਤ ਨੇ 20 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਖੁਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਸਮੇਤ ਰਾਜਪਾਲ, ਸੀਐਮ ਮਾਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰ ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਲਿਖ ਕੇ ਮਾਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਗਿਆਰਾਂ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਜਤਾਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਇੱਕ ਘੱਟ ਹੈ। ਬਾਰਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਛੇਦ 164 (1A) ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰੋਵੀਸੋ ਵਿੱਚ ਲਾਜ਼ਮੀ/ਨਿਯਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇੱਥੇ ਇਹ ਵੀ ਵਰਣਨਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਰਟੀਕਲ 164 (IA) ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰੋਵੀਸੋ ਵਿੱਚ “ਸ਼ਾਲ” ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ “ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ” ਨਹੀਂ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਲਾਜ਼ਮੀ/ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ ( ਪੰਜਾਬ ਸਮੇਤ) ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਬਾਰਾਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।

ਨਾਲ ਹੀ, ਅੱਜ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਅਦਾਲਤ ਦੁਆਰਾ ਜਾਂ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਾਨਯੋਗ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੁਆਰਾ ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉੱਚ ਅਦਾਲਤ (ਆਂ) ਸਮੇਤ ਕੋਈ ਵੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਨਿਆਂਇਕ ਫੈਸਲਾ (ਕੋਈ ਵੀ ਰਿਪੋਰਟਯੋਗ ਫੈਸਲਾ ਪੜ੍ਹੋ ਜੋ ਇੱਕ ਬਾਈਡਿੰਗ ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ) ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਮੁੱਦੇ ‘ਤੇ ਮਾਨਯੋਗ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਭਾਵ ਜੇਕਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ 12 ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਹੇਮੰਤ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਸ ਤੱਥ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਿ 19 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਦਾ 19 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਵਿਸਤਾਰ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੋਰ ਵਿਸਤਾਰ (ਸੱਤ) ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 7 (ਸੱਤ) ਹੋਰ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ/ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਜੋ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਉਪਰਲੀ ਸੀਮਾ/ਸੀਮਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਕੁੱਲ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 117 ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 15 ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਛੇਦ 164 (1A) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 117 ਦਾ % ਭਾਵ 17.55 (ਭਾਵ 18 ਨੂੰ ਰਾਊਂਡ ਆਫ ਕਰਕੇ)।

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਨੂੰਨੀ (ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਪੜ੍ਹੋ) ਨੁਕਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਛੇਦ 164 (IA) ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਾਵਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਜ ਦੀ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ 12 ਦਾ ਆਦੇਸ਼/ਨੁਸਖ਼ਾ ਹੁਣ ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੰਵਿਧਾਨ/ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਗਠਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜ ਦੀ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ 12 ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਮਾਂ ਆਉਣ ਤੇ 12 ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। 

ਇਸ ਲਈ, ਹੇਮੰਤ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਮੌਜੂਦਾ 11 ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ 12 ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ, ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਇਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਆਰਟੀਕਲ 164 (ਆਈਏ) ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਾਵਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਨੂੰਨੀ (ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਪੜ੍ਹੋ) ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ।

ਇਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸਮੇਤ 12 ਤੋਂ ਘੱਟ ਮੰਤਰੀਆਂ ਵਾਲੀ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ/ਕੈਬਿਨੇਟ ਵੱਲੋਂ ਲਏ ਗਏ ਫੈਸਲਿਆਂ ‘ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਸਵਾਲੀਆ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲੱਗ ਜਾਣਗੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਐਡਵੋਕੇਟ ਨੂੰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਜਾਂ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰ ਦੇ ਦਫਤਰ ਤੋਂ ਇੱਕ ਈਮੇਲ (ਸੀਸੀ ਕਾਪੀ) ਮਿਲੀ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਹ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸਕੱਤਰ (ਪੀ.ਏ.-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮਾਮਲੇ) ਅਤੇ ਸ. ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦਫ਼ਤਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸੁਪਰਡੈਂਟ (FUP)।

ਹੇਮੰਤ ਨੇ ਤਾਕੀਦ ਕੀਤੀ ਕਿ ਗੋਆ ਅਤੇ ਮਨੀਪੁਰ ਦੀਆਂ ਤਾਜ਼ਾ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀ ਕੈਬਨਿਟ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਖਿਆ 12 ਤੱਕ ਲੈ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਹਰੇਕ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਧਾਰਾ 164(1A)। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਮਰੁਤਬਾ ਪੁਸ਼ਕਰ ਧਾਮੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕੈਬਨਿਟ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।