ਕੇਸਰੀ ਨਿਉਜ ਨੈੱਟਵਕ:- ਅਜ ਅੰਤਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਿਹਾੜਾ ਹੈ ਤੇ 21 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਇਸ ਦਿਨ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਸਿਜਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਉਲੀਕਣਗੇ। ਪਰ ਇਹ ਗੱਲ ਸਮਝਣ ਤੇ ਸੋਚਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਿਵਸ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਸਿਰਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਉਹ ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਉਪਜਿਆ ਹੋਵੇ ਪਰ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਇੱਜ਼ਤ-ਦਿਵਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਵੱਡੀਆਂ ਘਾਲਣਾਵਾਂ ਘਾਲੀਆਂ। ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਤੇ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਘਰਾਣਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿਖਾਈ ਚਕਾਚੌਂਧ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪ੍ਰਤੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਪਿਆਰ ਫਿੱਕਾ ਜਿਹਾ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿ ਲਈਏ ਕਿ ਨਿੱਜੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿਖਾਏ ਗਏ ਮਹਿੰਗੇ ਸੁਫ਼ਨਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਕੂਲਾਂ ’ਚ ਤਾਂ ‘ਪੰਜਾਬੀ’ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਣ ’ਤੇ ਰੋਕ ਹੈ ਨਾਲ ਘਰਾਂ ’ਚ ਵੀ ਮਾਵਾਂ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ਛੱਡ ਕੇ ਹਿੰਦੀ ਜਾਂ ਦੂਜੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲਣ ’ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਛੋਟੀ ਉਮਰੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦੀਆਂ ਬਰੀਕੀਆਂ ਨਹੀਂ ਸਿੱਖ ਪਾਉਂਦੇ ਨਤੀਜਾ ਨਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੀ ਸ਼ੁੱਧ ਬੋਲ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਨਾ ਦੂਜੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ’ਤੇ ਚੰਗੀ ਕਮਾਂਡ ਹੋ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। 

ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਿਹਾੜਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਸਤਾਰ ਵਿਚ ਜਾਨਏ

ਸਾਲ 1947 ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਦੇ ਦੋ ਭੂਗੋਲਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵੱਖਰੇ ਹਿੱਸੇ ਸਨ : ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ (ਬੰਗਲਾਦੇਸ) ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ)। ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿਚ ਦੋਵੇਂ ਹਿੱਸੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰੇ ਸਨ। 1948 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਤੱਤਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਰਦੂ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਐਲਾਨੀ, ਭਾਵੇਂ ਬੰਗਾਲੀ ਜਾਂ ਬੰਗਲਾ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਬਾਦੀ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਬੰਗਾਲੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ ਬੰਗਲਾ ਨੂੰ ਉਰਦੂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਮੰਗ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਧੀਰੇਂਦਰ ਨਾਥ ਦੱਤਾ ਨੇ 23 ਫਰਵਰੀ 1948 ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਚੁੱਕੀ ਸੀ।

ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸਨ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਜਨਤਕ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਅਤੇ ਰੈਲੀਆਂ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਢਾਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰੈਲੀਆਂ ਅਤੇ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ। 21 ਫਰਵਰੀ 1952 ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਰੈਲੀਆਂ ’ਤੇ ਗੋਲ਼ੀ ਚਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਗੋਲ਼ੀਬਾਰੀ ’ਚ ਅਬਦੁਸ ਸਲਾਮ, ਅਬੁਲ ਬਰਕਤ, ਰਫੀਕ ਉੱਦੀਨ ਅਹਿਮਦ, ਅਬਦੁਲ ਜੱਬਾਰ ਅਤੇ ਸਫੀ-ਉਰ-ਰਹਿਮਾਨ ਨਾਂਅ ਦੇ ਮੁਜ਼ਾਹਰਾਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਸੈਂਕਡ਼ੇ ਹੋਰ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ। ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਘਟਨਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਕੁਰਬਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ। 1999 ਵਿੱਚ ਯੂਨੈਸਕੋ ਵੱਲੋਂ 21 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ 21 ਫਰਵਰੀ 2000 ਤੋਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਐਲਾਨ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀਆਂ (ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀਆਂ) ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਭਾਸ਼ਾ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਵਜੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਸੀ।